5 dấu hiệu cảnh báo công ty vi phạm hợp đồng lao động

5 dấu hiệu cảnh báo công ty vi phạm hợp đồng lao động

Hợp đồng lao động là “tấm khiên” pháp lý quan trọng giúp người lao động bảo vệ quyền lợi của mình. Mọi vấn đề như mức lương, thời gian làm việc, chế độ bảo hiểm hay điều kiện chấm dứt hợp đồng đều phải được ghi rõ trong văn bản này.

Tuy nhiên, trong thực tế, không ít công ty lợi dụng sự thiếu hiểu biết của công nhân để đưa ra các điều khoản bất lợi hoặc vi phạm luật. Khi đó, người lao động dễ bị mất quyền lợi - từ việc không được nhận lương đúng hạn cho đến bị chấm dứt hợp đồng trái luật mà không biết cách bảo vệ mình. Việc nhận biết sớm những dấu hiệu vi phạm là cách tốt nhất để phòng tránh rủi ro và bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

1. Dấu hiệu 1: Không giao lại bản hợp đồng cho người lao động

Theo quy định tại Điều 16 Bộ luật Lao động 2019, sau khi hai bên ký kết, mỗi bên phải giữ một bản hợp đồng có giá trị pháp lý như nhau. Nếu công ty chỉ giữ bản gốc mà không giao lại cho người lao động, đây là vi phạm rõ ràng.

Việc không có bản hợp đồng khiến người lao động không thể đối chiếu điều khoản, khó chứng minh quyền lợi khi xảy ra tranh chấp. Khi ký hợp đồng, công nhân cần yêu cầu giữ lại bản sao có chữ ký, dấu mộc của công ty để tránh rủi ro.

2. Dấu hiệu 2: Trả lương sai thỏa thuận hoặc chậm lương nhiều lần

Lương là cam kết cơ bản nhất trong hợp đồng. Nếu công ty thường xuyên trả chậm, cắt giảm không lý do hoặc không có bảng lương rõ ràng, đó là hành vi vi phạm Điều 94 Bộ luật Lao động.

Trong trường hợp công ty chậm lương quá 15 ngày, người lao động có quyền yêu cầu trả thêm tiền lãi trên số tiền bị chậm. Nếu tình trạng kéo dài, bạn nên báo cho công đoàn hoặc Phòng Lao động – Thương binh & Xã hội để được hỗ trợ xử lý.

3. Dấu hiệu 3: Không đóng bảo hiểm dù đã trừ tiền từ lương

Đây là vi phạm nghiêm trọng nhưng lại xảy ra khá phổ biến ở các doanh nghiệp nhỏ. Công ty vẫn trừ tiền bảo hiểm hằng tháng từ lương nhưng không nộp cho cơ quan BHXH – đồng nghĩa với việc người lao động không được hưởng quyền lợi ốm đau, thai sản, thất nghiệp dù đã đóng tiền.

Bạn có thể tự kiểm tra bằng cách:

- Truy cập website https://baohiemxahoi.gov.vn

- Dùng ứng dụng VssID để xem quá trình tham gia BHXH.

Nếu phát hiện công ty không đóng, hãy gửi đơn khiếu nại đến cơ quan BHXH nơi công ty đăng ký.

4. Dấu hiệu 4: Ép tăng ca, làm thêm giờ trái thỏa thuận

Theo luật, thời gian làm thêm không quá 40 giờ/tháng và không quá 200–300 giờ/năm tùy ngành nghề. Nếu công ty thường xuyên ép công nhân tăng ca mà không có sự đồng ý, không trả lương làm thêm (ít nhất 150% – 300% mức lương cơ bản), đây là vi phạm Điều 107 Bộ luật Lao động.

Nhiều người vì sợ mất việc nên im lặng, nhưng về lâu dài điều này không chỉ thiệt về tiền mà còn ảnh hưởng sức khỏe. Công nhân có thể báo cho công đoàn hoặc thanh tra lao động để được can thiệp.

5. Dấu hiệu 5: Tự ý chấm dứt hợp đồng hoặc không cho nghỉ phép năm

Công ty đơn phương chấm dứt hợp đồng mà không báo trước 30 ngày (đối với hợp đồng xác định thời hạn) là trái luật. Ngoài ra, nhiều nơi còn tước quyền nghỉ phép năm, hoặc bắt người lao động đi làm xuyên suốt mà không có ngày nghỉ bù.

Cả hai hành vi này đều xâm phạm nghiêm trọng quyền lợi và người lao động hoàn toàn có quyền yêu cầu bồi thường.

6. Người lao động nên làm gì khi phát hiện công ty vi phạm?

Khi phát hiện công ty có dấu hiệu vi phạm hợp đồng, người lao động nên:

- Thu thập bằng chứng: Ảnh chụp hợp đồng, bảng lương, tin nhắn, giấy chấm công...

- Trao đổi với công đoàn cơ sở để được hỗ trợ thương lượng.

Nếu công ty vẫn không khắc phục, gửi đơn khiếu nại đến Thanh tra Sở Lao động – Thương binh & Xã hội hoặc khởi kiện tại Tòa án Lao động. Quan trọng nhất, hãy giữ bình tĩnh, không tự ý nghỉ việc, vì điều này có thể khiến bạn mất quyền lợi khiếu nại sau này.

7. Lời khuyên cho công nhân khi ký hợp đồng lao động

- Đọc kỹ từng điều khoản trước khi ký, đặc biệt là mức lương, thời gian thử việc, điều kiện nghỉ việc, chế độ bảo hiểm.

- Yêu cầu công ty đóng dấu và giao lại 1 bản hợp đồng.

- Không ký hợp đồng “miệng” hoặc “thỏa thuận tạm” không có giấy tờ.

- Khi phát sinh tranh chấp, hãy liên hệ công đoàn hoặc cơ quan chức năng sớm để được hướng dẫn.

Nhiều công nhân vì thiếu thông tin nên dễ rơi vào bẫy của những doanh nghiệp vi phạm hợp đồng. Nhận biết 5 dấu hiệu trên sẽ giúp bạn tự bảo vệ quyền lợi hợp pháp, đảm bảo công việc ổn định và được đối xử công bằng theo đúng quy định của pháp luật.